कृषि गणनाको संकेतः पारिवारिक कृषि घट्दै र व्यवसायिक फार्म बढ्दै

ज्ञानु पंगेनी/आरसी टाइम्स
नवलपुर, आषाढ ६

कृषि कार्यगर्ने परिवारहरुको सर्भेक्षणमा हालै सम्पन्न कृषि गणना कार्यक्रमले विभिन्न जिल्लामा पारिवारिक रुपमा कृषिमा सहभागीता
राख्नेहरुको आँकडा घटदै जानलागेको संकेत देखाएको छ । हालै नवलपुरमा गरिएको स्थलगत तथ्याङ्कले पनि कृषि चलन घटेको देखाएको छ ।

जिल्ला कृषि गणना कार्यालय नवलपुरकी कार्यालय प्रमुख रेनु घिमिरेले कृषि गणना कार्यको तथ्याङ्क सार्वजनिक गर्दै सो कुरा जनाएकी हुन । ६ महीनाको अवधिमा दुई सयभन्दा माथि सङ्ख्यामा कृषि चलन घटेको पाइएको उनले बताइन् । जनगणनाको तथ्याङ्कमा कृषिमा सहभागी परिवारको आँकडा २५ हजार ८ सय ८१ थियो । तर , भर्खर सम्पन्न कृषि गणनाका क्रममा सो सङ्ख्या घटेर २५ हजार ६ सय ५५ भएको छ । यसरी हेर्दा २२६ ले घटेको देखिएको घिमिरेले बताइन् ।

कार्यालय प्रमुख घिमिरेका अनुसार कृषि गणनाका क्रममा घट्नुको कारण बसाइसराइ र बजार क्षेत्रमा भइरहेको घर निर्माण कार्य देखिएको छ । पहाडमा बसोबास गर्नेहरू कतिपयको बजारमा पनि बसोबास हुने गरेको र जनगणनाको समयमा ग्रामीण वस्तीमा पुगी कृषिमा संलग्न रहेको बताउने परिवारले जेष्ठ महिनामा भएको कृषि गणनाको समयमा बजार क्षेत्रमा त्यहाँ बसोबास गर्न थालेको पाइएको छ ।

नवलपुरको कावासोती लगायतका बजार क्षेत्रमा जनगणनाका समयमा कृषिकर्म गरेका जमिनमा अहिले घर बन्न थालेको ले पनि कृषि कर्म प्रति पारिवारिक सहभागीता घट्दै गएको पाइएको छ । परिवारिक रुपमा कृषिमा सहभागीताको आाकडा घटेको देखिएपनि व्यवसायिक रुपमा कृषि कर्म गर्ने फार्महरुको संख्या भने थपिएको छ । छ महिना पहिलेको जनगणनामा ७५वटा रहेको कृषि फार्म संख्या अहिले बढेर १०० पुगेको घिमिरेले बताएकी छन् । वृद्धि हुनेमा आमा समूह र कृषि समूहबाट सञ्चालित कृषि फर्महरू रहेको उनको भनाई छ । कृषि गणना कार्य अन्तरगत जिल्ला कृषि गणना कार्यालयले जिल्लामा कृषि चलन केकति घट्यो, बढ्यो ?
मल बीउ सिँचाइबाट किसान सन्तुष्ट छन छैनन् जस्ता विषय हेर्ने त्यसबाहेकका अन्य तथ्याङ्क केन्द्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले नै निकाल्ने उनले जानकारी दिइन् ।

कृषि गणनाका क्रममा गणकहरू किसानको घरघरमा पुग्दा मल बीउ समयमा पर्याप्त मात्रामा नपाएको सिँचाइको सुविधा नभएको किसानले गुनासो गरेको पाइएको छ । किसानले पाउने अनुदान वास्तविक किसानले नपाएको गुनासो समेत धेरै सुनिएको पनि बताइएको छ । कतिपय किसान धेरै रुष्ट समेत देखिउको र किसानहरू राज्यसँग सन्तुष्ट छैनन् भन्ने कृषि गणनामा देखिएको छ ।
कृषि गणनाबाट जिल्लामा ३८ सय २९ घरधुरीको पूर्ण लगत संकलन भएको छ । जिल्लामा रहेको आठ वटा पालिकाको १५५ ओटा गणना क्षेत्रमा गरिएको लगत सङ्कलनबाट उक्त तथ्याङ्क आएको बताइएको छ । गणकले भरेका प्रश्नावलीका आधारमा आउने सबै प्रकारका तथ्याङ्क आउन भने, केही महिना लाग्ने र असोज मसान्तभित्र प्रारम्भिक तथा मंसिर मसान्तभित्र पूर्ण तथ्याङ्क आउने उनले बताइन् ।

गत बैशाख ६ गतेदेखि जेठ १९ गते ४५ दिनसम्म गणकहरू घरघरमा पुगेर तथ्याङ्क संकलन गरेका हुन् । ५५ गणक र १४ जना सुपरीवेक्षक कृषि गणनाका लागि खटिएका थिए । नवलपुरमा आठ पालिकाहरूमा गणना क्षेत्र कावासोतीमा २४, देवचुलीमा २२ , गैँडाकोटमा २१ , मध्यबिन्दु २३ , विनयी त्रिवेणीमा २० , हुप्सेकोटमा १५ , बौदीकालीमा १३ र बुलिङटारमा १७ कायम गरिएको थियो ।
यस गणना यो पटकको सातौँ  र संघीयता आएपछिको पहिलो हो । कार्यालय प्रमुख घिमिरेका अनुसार कृषि क्षेत्रको नीति निर्माण ,
योजना तर्जुमा , कार्यान्वयन , अनुगमन तथा मूल्याङ्कनका लागि देशलाई आवश्यक पर्ने आधारभूत तथ्याङ्कहरू प्राप्त गर्ने उद्देश्यका साथ कृषि गणना कार्य २०१८ सालदेखि १० – १० वर्षको अन्तरालमा केन्द्रिय तथ्याङ्क विभागले गर्दै आइरहेको छ ।

यसैबीच जिल्ला कृषि गणना कार्यालय बन्द गरिएको छ । कृषि गणनाको कार्य सम्पन्न भएसंगै जेठ मसान्तदेखि कार्यालय बन्द भएको हो ।