‘फोहरबाट मोहर र पातबाट पैसा’

गोपाल जिटि/आरसी टाइम्स
वालिङ्ग, श्रावाण १५
शहरी क्षेत्रमा फोहरबाट मोहर बनाउने उपाय र अभ्यासका बारेमा चर्चा हुँदै आउको पनि निकै भो , फोहर नै व्यवस्थापन गर्न नसकेर , नजानेर शहरी सफाइका चुनौति थपीदै गएका पनि उत्तिकै देखिएका छन्  । शहरको राजनितिक विस्तारका कारण गाउँले बस्तीहरुपनि शहरी खर्चको चपेटामा परेका छन्  । गाउँघरमा यसै फालिने र सडेर जाने बस्तु धेरै छन्  । ती बस्तु फाल्दा वातावरण प्रदुशित हुनुका साथै विभिन्न रोग फैलिन सक्छ  । त्यस्ता बस्तुहरुको उपयोग गरेर स्वरोजगारीसहित आय आर्जनमा जोडिन सकिन्छ कि भन्ने खोजी हुनु शहरी व्यवस्थापनका लागि मोहर पार्ने काम हुन सक्छ  । यसै शिलशिलामा स्याङ्जाको कालीगण्डकी गाउँपालिका फोहरबाट मोहर र पातबाट पैसा फलाउने अभियानमा जुटेको छ  । यस अभियानमा केराको थामबाट धागो निकालेर विभिन्न सामग्री र साल, कटुसलगायतको पातबाट टपरी बनाउन सुरु गरिएको छ  ।
प्राय गरेर केराको बोटबाट फल लिएपछि थाम यसै फालिन्छ  । तर अब तपाईं हाम्रा केराका ती थामहरु फाल्न नपर्ने भएको छ  । यसबाट सामान बनाएर पैसा कमाउन सकिने कामको सुरुवात कालीगण्डकी गाउँपालिकाले थालेको छ  । योसँगै जिल्लामै नमूना कामको थालनी गर्ने पालिका बनेको छ  ।
विभिन्न मुलुकहरुले स्थानीय श्रोत र साधनको उपयोग गरेर धनि बनेका छन्  । हामीले पनि त्यस्ता बस्तुको सदुपयोग गरेर आय आर्जनमा जुट्न सक्छौं भन्ने कालीगण्डकीको अभ्यासले सङ्केत गरेको छ  ।
आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ देखि केराखेतिको विस्तारमा जुटेको गाउँपालिकामा त्यही केराको थामबाट विभिन्न सामान बनाउन थालिएको छ  । सुरुमा किसानहरुको मागको आधारमा केराको बिरुवा अनुदानमा वितरण गरिएको हो  । रु.५ लाख बराबरको १२ हजार ५ सय केराका बिरुवा अनुदानमा उपलव्ध गराइएको गाउँपालिका कृषि शाखा प्रमुख हुमप्रसाद श्रेष्ठले बताएका छन्  ।
कृषि शाखा प्रमुख श्रेष्ठका अनुसार २० भन्दा माथि बिरुवा लगाउने किसानहरु अहिले व्यावसायिकरुपमा लागेका छन्  । एकघरीको फलबाट १ हजारदेखि १२ सय रुपैयाँसम्म पर्ने भएपछि किसानहरु उत्साही बन्न थाले  । फलसँगै थामको उपयोग गर्ने उद्देश्यले ५० प्रतिशत अनुदानमा बिरुवा वितरण गरिएको कृषि शाखा प्रमुख श्रेष्ठले बताए  । नवप्रवर्तन साझेदारी कोष कार्यक्रम अन्तर्गत स्थानीय कच्चा श्रोतको व्यापारिक उपयोगिता सम्बन्धी परियोेजना सञ्चालन गरिएको छ  ।
यस अन्तर्गत पालिकाका ३२ जनालाई तालीम प्रदान गरिसकिएको छ  । उनीहरुलाई १५÷१५ दिन गरी तीन चरणमा ४५ दिनको तालीम प्रदान गरिएको हो  । पहिलो चरणमा विना मेशिन धागो बनाउने र हस्तकला सम्बन्धी तालीम दिइएको थियो भने दोश्रो चरणमा मेशिनको प्रयोग सम्बन्धी सिकाई प्रदान गरिएको कृषि शाखा अधिकृत अनुप पौडेलले जनाए  । यसैगरी तेश्रो चरणमा मेशिनबाट गलैंचा, कार्पेट तथा डोरमेट बनाउने तालीम दिइएको थियो  ।
अहिले तिनै तालीम लिएकाहरुले केराको थामबाट आउने मचेटाबाट धागो निकालेर विभिन्न सामान बनाइएका छन्  । यसबाट ढकिया, चप्पल, टिम्याट, डोरम्याट, ट्रे, व्याग, खादालगायतका सामग्री बनाइएको छ  । धागो निकाल्ने मेशिन पालिकाले राखिदिएको छ  । माग धेरै आउने गर्छ, बजारको कुनै समस्या नभएको कृषि अधिकृत पौडलले बताए  ।
यसैगरी थामको गुदीबाट जुस बनाइएको छ  । यसबाट कव्जियत र किड्नीसँग सम्बन्धित रोगहरुबाट सुरक्षित रहन फाइदा पुग्ने ल्यावटेष्टबाट आएको सकारात्मक परिणामले देखाएको कृषि अधिकृत पौडलले बताए  ।
उनका अनुसार किसानहरुसँग भएका केराका थामहरु अब फाल्नु नपर्ने र पालिकाले लिइदिने छ  । योसँगै नवप्रवर्तन कार्यक्रम अन्तर्गत गाउँपालिका र प्रदेश सरकारको साझेदारीमा यो वर्र्ष २० हजार बिरुवा सत प्रतिशत अनुदानमा वितरण गर्ने गाउँपालिकाको कार्यक्रम छ  ।
फोहरबाट मोहर र पातबाट पैसा फल्छ भन्ने गाउँले भनाइलाई अभ्यासमा ल्याइएको कृषि शाखा अधिकृत पौडैल बताए  । पातबाट पैसा फलाउन दुना टपरी बनाउने मेशिन राखिएको छ  । हामीले प्रयोग गर्दै आएका विभिन्न पातहरुबाट दुना टपरी बनाउन सुरु भैसकेको छ  ।